การเลี้ยงปลากัด
การเลี้ยงปลากัดใช่ว่าจะเลี้ยงไว้เพื่อกัดอันเป็นการพนัน ขันต่อกันแต่เพียงประการเดียว ยังมีการเลี้ยงไว้ดูเล่นอีกด้วยและการเล่นแบบนี้แพร่หลายไปทั่วโลก ทั้งนี้เพราะปลากัดเป็นปลาที่มีความสวยงามมิใช่น้อยเลยทีเดียว
การเลี้ยงไว้ดูเล่น
ถ้ามีความประสงค์จะเลี้ยงปลากัดไว้ดูเล่นอยู่กับบ้านโดยไม่ต้องหวังจะกัดแข่งขันกับใครแล้วก็ย่อมกระทำได้เช่นกัน จะเลี้ยงไว้ในภาชนะไม่ว่าจะเป็นขวดโหล หรือตู้ปลาขนาดเล็กได้ตามต้องการ สำหรับสถานที่จะตั้งเลี้ยงตรงไหน วอกมุมใด ก็ย่อมทำได้ตามความเหมาะสม
ในกรณีที่ต้องการนำปลากัด มาเลี้ยงในตู้ปลาร่วมกับปลาอื่นๆก็ย่อมกระทำได้เช่นกัน ปลากัดจะไม่ค่อยมีพฤติกรรมก้าวร้าวนัก ซึ่งผู้เลี้ยงเริ่มคิดที่จะมีปลาต่างๆมักมองข้ามปลากัดนี้ไป อาจเนื่องมาจากตามร้านขายปลาจะแยกเลี้ยงปลากัดไว้ในขวดโหล ประกอบกับเหตุผลที่ว่าปลากัดเป็นปลานักสู้ ผู้เลี้ยงกลัวว่าจะไปรบกวนปลาในตู้ให้เกิดการเสียหายได้

เนื่องจากปลากัด สามารถหายใจโดยหุบอากาศจากผิวน้ำได้ แม้ว่าในน้ำจะมีออกซิเจนไม่เพียงพอ ปลากัดสามารถเลี้ยงไว้ในขวดหรือโหลได้โดยไม่เอาใจใส่เรื่องน้ำมากเหมือนกับปลาตู้ทั่วไป อย่างไรก็ดีโดยธรรมชาติแล้วปลากัดก็เหมือนกับปลาทั่วๆไป คือเป็นปลาที่ต้องการอยู่ในน้ำที่มีความสดใส สะอาด และคุณภาพดี ดังนั้นถ้านำปลากัดมาเลี้ยงไว้ในตู้ปลาที่มีระบบกรองน้ำและปั๊มอากาศแบบที่นิยมเลี้ยงกันทั่วไป ข้อดีของการเลี้ยงปลากัดในตู้ก็คือปริมาณออกซิเจนเหนือผิวน้ำมีมากเกินพอสำหรับปลากัดเมื่อเทียบกับปริมาณออกซิเจนที่อยู่ใรขวดโหล ทำให้ปลามีสุขภาพสมบูรณ์ยิ่งกว่าการเลี้ยงขวดโหล ซึ่งปลากัดที่เลี้ยงในขวดโหลจะไม่ร่าเริงเท่าที่ควร ชอบนอนนิ่งๆ อยู่ก้นขวด ครีบทุกครีบหุบตลอดเวลา ตรงกันข้ามถ้านำปลากัดไปเลี้ยงไว้ในตู้ปลา ปรากฏว่าปลากัดจะมีความร่าเริงมาก ว่ายน้ำขึ้นลงเพื่อฮุบอากาศ ครีบกางออกอย่างสวยงาม แสดงให้เห็นอย่างแน่ชัดว่าปลากัดชอบอยู่ในน้ำที่มีสภาพสมบูรณ์และมีพื้นที่อย่างกว้างๆกว่าอยู่ในขวดอย่างแคบๆ ทำให้ดูสวยงามเป็นที่ต้องตื่นตาอยู่ตลอดเวลา การเลี้ยงปลากัดไว้ดูเล่นนี้แม้ว่ามีปลากัดตัวผู้อยู่เพียงตัวเดียวก็อาจทำให้มีการต่อสู้ได้เหมือนกัน โดยเอากระจกไปพิงไว้กับข้างภาชนะที่ใส่มันไว้ นั่นคือให้มันกัดต่อสู้กับเงาของมันเองการเลี้ยงไว้กัดแข่งขัน
ถ้าต้องการเลี้ยงปลากัดเพื่อกัดแข่งขันแล้ว สิ่งที่ต้องพิจารณาประการแรกคือ เรื่องสถานที่เลี้ยงมีความสำคัญอยู่ไม่น้อย ยิ่งสำหรับนักเลี้ยงปลาไว้เพื่อกัดแข่งขันเป็นอาชีพต้องคำนึงถึงสถานที่ให้มากด้วย เพราะถ้าเราเลี้ยงปลาไว้ในที่ที่สงบหรือมืดเช่น ในมุมหนึ่งมุมใดของบ้าน ไม่มีคนพลุกพล่าน หรือเลี้ยงไว้ในที่ไม่มีคนเดินผ่านจะทำให้ปลาเคยชินกับความสงบ เวลาเอาไปกัดแข่งขันแล้วในสถานที่แข่งขันนั้นย่อมมีคนมาก และมีความสว่างพอสมควร จะทำให้ปลาตื่นตกใจหลบวูบวาบอยู่เสมอ ไม่เป็นอันกัดคู่ต่อสู้ ดังนั้นถ้าจะเลี้ยงปลาไว้กัดแข่งขันควรเลี้ยงไว้ที่โล่งซึ่งมีคนผ่านไปผ่านมาบ่อยๆเพื่อให้มันชินกับคนและแสงสว่าง เวลาเอาออกสนามเข้ากัดแข่งขันมันจะไม่ตื่นตกใจเมื่อเห็นคนมากหน้าหลายตา
นอกกาจที่กล่าวมาแล้ว สถานที่เลี้ยงปลากัดควรเป็นที่ที่อากาศถ่ายเทได้ดีในฤดูร้อน เนื่องจากอากาศร้อนจะทำให้อุณหภูมิน้ำสูงเกินไป อุณหภูมิน้ำไม่ควรเกิน30 องศา ส่วนในฤดูหนาวอุณหภูมน้ำส่งผลให้ปลากินอาหารน้อยหรือไม่กินอาหารเลยอันเป็นสาเหตุให้ปลาตายได้เช่นกัน

สำหรบภาชนะที่เลี้ยงปลากัดนี้ ควรเป็นภาชนะขนาดเล็กที่ไม่สิ้นเปลืองเนื้อที่ มีช่องเปิดไม่กว้างนัก ภาชนะที่เหมาะสมที่สุดใช้เลี้ยงปลากัดได้แก่ ขวด(สุรา)ชนิดแบนบรรจุน้ำได้ 150 วีซี. เพราะสามารถวางเรียงกันได้ดีไม่เปลืองเนื้อที่ เพราะปากขวดแคบๆสามารถป้องกันปลากระโดดได้ และป้องกันศัตรู เช่น แมง จิ้งจก ฯลฯ ได้เป็นอย่างดี และหากมีเนื้อที่น้อยก็สามารถทำชั้นวางปลากัดไว้เป็นชั้นๆ แบบขั้นบันไดได้ วางขวดที่เลี้ยงปลา(ปลาตัวผู้)ในและครอกแยกกันเพื่อความสะดวกในการคัดเลือกหาคู่(ครอก)ที่กัดเก่งที่สุด
การปล่อยปลาเลี้ยงนี้ก็ต้องกระทำด้วยความระมัดระวัง หากปล่อยให้ปลาตกพื้นอาจทำให้ปลาบอบช้ำและเป็นโรคตายได้ สำหรับน้ำที่ใช้เลี้ยงปลากัดต้องเป็นน้ำที่สะอาดปราศจากคลอรีน มีความเป็นกรด-ด่างประมาณ6.5-7.5 มีความกระด่าง 75-100มิลลิกรัมต่อลิตร หลังจากทำความสะอาดขวดแล้วควรบรรจุน้ำเพียง 3ใน4 ของขวด เพื่อเว้นช่องว่างให้อากาศได้สัมผัสกับน้ำ และปลากัดสามารถหายใจได้โดยการฮุบอากาศบริเวณผิวน้ำ จึงไม่จำเป็นต้องใช้เครื่องเพิ่มออกซิเจนแต่อย่างใด ส่วนพันธุ์ไม้น้ำที่ใส่ควรใส่ใบตองแห้งแทน โดยฉีกใส่เพียงเล็กน้อย
สำหรับอาหารของปลากัดนี้มีผู้ให้ต่างๆกันไป อาหารที่นิยมให้ปลากัดกินมีดังนี้
ลูกน้ำ
ไข่ไร
ลูกไร
ไข่ปลา
ลูกหมัดหมา(ลุกปลาที่เพิ่งออกจากไข่)

ในบางฤดูหากไม่สามารถหาอาหารได้ดังกล่าวได้ ก็สามารถให้อาหารเนื้อประเภทอื่นที่หั่นเป็นชิ้นเล็กๆทดแทนได้ เช่น หัวใจปลา กุ้ง เนื้อหมู เป็นต้น แต่ปลาจะไม่แข็งแรงและน้ำจะเน่าเลียได้ง่าย ซึ่งเป็นเหตุให้ความสมบูรณ์แข็งแกร่งไม่ดีเท่าที่ควร แต่ก็มีบางคนกล่าวว่าการให้อาหารประเภทกุ้งสดนี้มันทำให้ปลาอ้วนไม่ว่องไวเวลานำเข้ากัดแข่งขัน ซึ่งนักเล่นปลาที่ชำนาญจะใช้ลูกน้ำอย่างเดียวเท่านั้น เพราะลูกน้ำเป็นอาหารประเภทสร้างกำลัง โดยให้กินแต่พอดีจะไม่ทำให้ปลาอ้วนเกินไป อาหารที่มีชีวืตโดยเฉพาะลูกน้ำนี้มักจะได้จากการรวบรวมจากแหล่งน้ำธรรมชาติ ซึ่งอาจจะมีเชื้อโรคที่ติดต่อถึงปลาได้ ดังนั้นก่อนใช้เลี้ยงปลาทุกครั้งควรล้างด้วยน้ำสะอาด แล้วแช่ในด่างทับทิมเข้มข้น 500-1000ส่วนในล้านส่วน (0.5-1.0 กรัม/ลิตร) เป็นเวลา 10-20 วินาที เพื่อฆ่าเชื้อโรคที่ติดมากับอาหาร จากนั้นล้างด้วยน้ำสะอาดอีกครั้งหนึ่งจึงใช้เลี้ยง โดยควรให้วันละ 1 ครั้ง ปริมาณที่ให้ก็พอดีปลากินอิ่ม หากให้อาหารมากเกินไปอาหารที่เหลือในขวดอาจตายทำให้น้ำเน่าเสีย เป็นสาเหตุให้ปลาเป็นโรคและตายได้ ถ้าหากให้อาหารน้อยเกินไปก็จะทำให้ปลามีความไม่สมบูรณ์แข็งแรง ไม่สามารถกัดแข่งขันได้ดีตามต้องการ
ระหว่างการเลี้ยงดูนี้การถ่ายเทน้ำควรกระทำสัปดาห์ละ 1-2 ครั้ง แต่การถ่ายเทน้ำจะแตกต่างจากปลากัดที่เลี้ยงไว้ในตู้ ซึ่งมักจะใช้ชีวิตดูดของเสียและเศาอาหารเหลือนอนก้นก่อนแล้วจึงถ่ายน้ำเก่าออกเพียง 1/4 - 1/2 ของปริมาณน้ำทั้งหมด สำหรับปลากัดซึ่งเลี้ยงในภาชนะแคบๆยากที่จะกำจัดของเสียได้ จึงจำเป็นต้องใช้วิธีเทน้ำเก่าทิ้งทั้งหมดโดยไม่ต้องจับปลาออกจากขวด แล้วจึงเติมน้ำใหม่ทันที แต่ทั้งนี้น้ำที่มาเปลี่ยนใหม่จะต้องมีคุณสมบัติใกล้เคียงกับน้ำจากมีสิ่งปฏิกูลหมักหมมท่บริเวณด้านข้างหรือก้นขวด โดยการจับปลาออกจากขวดเก่าใส่ในขวดใหม่ที่สะอาดเพื่อป้องกันการเกิดโรคที่อาจจะเกิดขึ้นได้ เมื่อเลี้ยงปลากัดที่มีอายุซัก3เดือนก็กัดได้ แต่การกัดของปลาอายุยังน้อยจะเอาให้เก่งกันจริงๆย่อมไม่ได้ แม้ตัวจะเท่ากันหากไปจับคู่กับปลาที่แก่กว่า จะสู้ปลาที่มีอายุแก่กว่าไม่ได้ เพราะความเหนียวของเนื้อ ความแข็งของเกล็ด ความแข็งของปาก สู้ปลาที่แก่กว่าไม่ได้ สำหรับปลากัดที่เหมาะสมแก่การที่จะนำเข้ากัดแข่งขันนั้นต้องเป็นปลาที่มีอายุชนขวบ คือมีอายุเต็มปี เพราะปลากัดที่มีอายุ1ปีนี้จะเป็นปลาที่แกร่งและแข็งแรงพอที่จะเป็นนักสู้ได้อย่งสมบูรณ์พร้อมท่จะเข้ากัดแข่งขันได้อย่างดีเอกสารอ้างอิง
ชาติ ไชยณรงค์ . 2542 . ปลากัด . ฐานเกษตร .นนทบุรี คณะผู้จัดทำ . 2545 . การเลี้ยงปลากัด . เพ็ญบุญ . กรุงเทพฯ
www23.brinkster.com/fighterfish/db/b.HTM
www.pompedua.com/splendens.htm
www.freshaquarium.about.com/library/profiles/blfw4071.htm